congarung1988
Thích phó đà
Thật ra tao rất hứng thú với Lịch sử trung quốc. Có thể do văn hóa VN và TQ khá tương đồng nên dễ thấm hơn chăng. Lâu lâu xin chém một ít về Tam Quốc
Tam quốc là một giai đoạn ngắn ngủi chỉ rơi vào khoảng 60 năm(220-280) – nhưng lại vô cùng nhiều biến động của Lịch sử Trung Quốc. Đây là cầu nối của giai đoạn Lưỡng Hán phồn thịnh tới giai đoạn Lưỡng Tấn Nam Bắc Triều nhiễu nhương loạn lạc. Việc nó nổi tiếng và nhiều người biết tới là do nó được viết thành cuốn dã sử chương hồi “Tam Quốc Diễn Nghĩa” của La Quán Trung – một trong tứ đại danh tác của văn học Trung Quốc. Do cuốn sách này quá nổi tiếng nên thậm chí người đọc – qua cuốn sách này – còn biết và thích lịch sử Trung Quốc nhiều hơn cả Lịch sử Việt Nam. Tuy nhiên do là truyện dã sử - ba thực bảy hư – nên có quá nhiều chi tiết hư cấu. Đồng thời do sử liệu về giai đoạn này – Tam Quốc Chí của Trần Thọ - tiếp thu văn phong ngắn gọn giản lược đương thời nên khá sơ sài, gây nhiều khó hiểu cho người đọc. Hôm nay tao mạn phép chém cùng anh em về giai đoạn này. Thằng nào biết về Tam Quốc cùng chém cho vui.
View attachment 271847
Bản đồ TQ thời Đông Hán
Bối cảnh lịch sử thời Đông Hán
Sự thành lập nhà Đông Hán
Trung Quốc có một lịch sử rất rất lâu đời, gần 4000 năm TCN đã thành phát sinh nền văn lúa nước ở Hoàng Hà. Cách nay gần 4000 năm đã có một triều đại lịch sử đầu tiên - được chứng minh bằng sử liệu và cổ vật được khai quật - thống nhất các bộ lạc miền Trung Hạ du Hoàng Hà – Nhà Thương. Nhà Tây Chu thay nhà Thương và Sau đó là giai đoạn Phân liệt của nhà Đông Chu
Trải qua giai đoạn Xuân Thu – Chiến Quốc, lịch sử TQ tiến từ giai đoạn phong kiến sang chế độ Quân chủ tập quyền. Đây là giai đoạn đầy biến động của Trung Quốc với vài đặc điểm thú vị:
Năm 221 TCN, Tần diệt Tề thống nhất Trung Quốc. Tần vương Doanh Chính tự xưng là Hoàng đế (Tần Thủy Hoàng) mong muốn giữ cơ nghiệp nghìn đời nhưng chỉ được 2 đời thì mất. Đó là do nhà Tần dùng chính sách bạo ngược – xây Trường Thành, đánh Bách Việt, dựng cung thất, lăng tậm mà trăm họ oán thán. Thủy Hoàng chết, Nhị Thế lên ngôi, miền Sơn Đông nổi dậy. Trần Thắng khởi đầu rồi con cháu của 7 nước chư hầu. Cuối cùng diệt được Tần.
Ngay sau đó là chiến tranh diệt lẫn nhau của chư hầu mà mạnh nhất là 2 nước Sở Hán. Lưu Bang 1 tên đình trưởng vô lại miền Hoài Tứ, nhờ sử dụng tài năng của những người như Hàn Tín, Trương Lương, Bành Việt, Anh Bố, Tiêu Hà, Trần Bình…mà đánh bại nước Sở lên ngôi Hoàng đế. Nhà Hán thành lập.
Sau một giai đoạn ổn định dài dưới thời các vua Văn đế - Cảnh Đế - Vũ đế - Chiêu đế - Tuyên Đế… đất nước thịnh vượng, giàu có. Dưới thời Hán Vũ đế, nhà Hán đánh bại Hung Nô đẩy họ về miền Bắc xa xôi hoang vu, lãnh thổ mở ra tới miền Tây vực (Trung Á ngày nay)
Nhưng sau đó, nhà Hán lại rơi vào giai đoạn suy thoái từ thời Nguyên Đế. Nạn ngoại thích cầm quyền dẫn tới cái họa Vương Mãng. Năm 8 SCN, Vương Mãng phế truất hoàng đế cuối cùng của nhà Tây Hán là nhũ tử anh, tự lập làm Hoàng đế nhà Tân. Vương Mãng có tham vọng thay đổi Trung Quốc nhưng chính sách sai lầm, cộng thêm thế lực của các thành phần trung thành với nhà Hán khiến nhà Tân sụp đổ. Lưu Tú – một địa chủ từ Nam Dương dòng dõi của Trường Sa vương Lưu Phát con thứ 6 của Cảnh đế - đánh bại thế lực Cánh thủy đế Lưu Huyền và quân Xích Mi – thành lập nên nhà đông hán.
Lưu Tú là một vị minh quân hiếm có. Nhà Đông Hán do Tú lập nên thực ra không được thừa hưởng gì của nhà Tây Hán, hoàn toàn do tay ông gây dựng nên nhờ đánh dẹp quần hùng mà thành. Ông ưu đãi công thần, không sát hại người cũ, thu phục kẻ thù, phát triển sản xuất, kinh tế, không động binh đao, lại rút quân khỏi Tây Vực, đóng cửa Tây quan. Tạo ra một giai đoạn thịnh vượng đầu thời Đông Hán dưới thời Lưu Tú và con cháu - Minh đế, Chương Đế.
Sự hình thành chế độ Sĩ tộc và Đại địa chủ Quan liêu
Dưới thời nhà Đông Hán, cả nước được chia lại thành 12 châu, và 1 bộ tư lệ Hiệu úy
Bản đồ nhà Đông Hán
Một trong những đặc điểm của giai đoạn Đông Hán là sự hình thành tầng lớp Sĩ tộc. Lưu Tú trở thành hoàng đế, ngoài tài năng còn dựa vào lực lượng của cha anh – tập đoàn quân phiệt Nam Dương – cũng như các tướng lĩnh dưới quyền – tiêu biểu là Vân đài nhị thập bát tướng. Sau khi lên ngôi hoàng đế, Tú rất hào phóng phân phong cho các công thần – hơn 400 người được phong hầu. Họ sở hữu những khu vực đất đai rộng lớn, được hưởng nhiều quyền lợi và được thế tập. Nên sự giàu có trải nhiều đời, tầng lớp này về sau được gọi chung là sĩ tộc để phân biệt với tầng lớp thứ dân hay bình dân
Đời Đông Hán phổ biến việc trọng dụng con cháu Sĩ tộc ra làm quan. Họ làm trọng thần trong triều, lại sở hữu những khu vực giàu có nên gia thế hiển hách. Như họ Viên ở Nhữ Nam – 4 đời làm Tam Công (Tứ thế Tam Công) tổ tiên của Viên thiệu, viên thuật, Viên Di. Họ Tào của Tào Đằng (ông nội Tào Tháo) là hoạn quan nhưng cũng là đại quan trải 3 triều, họ Vương ở Thái Nguyên (tổ tiên của Vương Doãn), họ Vương ở Lang Nha, họ Tạ ở Trần Quận, họ Công Tôn ở Liêu Đông (tổ tiên Công Tôn độ, công tôn khang..).
Đảng tranh – Ngoại thích và Hoạn Quan
Một đặc điểm khác của cuối thời đông hán là việc Ngoại thích hoạn quan tranh đoạt quyền lợi. Thời chương đế bắt đầu sử dụng ngoại thích và sau đó là hoàn quan. Các vua nhà Hán thời điểm này đều rất ít tuổi hoặc chỉ lo ăn chơi hưởng lạc. Quyền lực rơi vào đại thần bên họ mẹ hoặc hoạn quan.
Vua – hoặc dựa vào ngoại thích để diệt hoạn quan hoặc dùng hoạn quan để diệt ngoại thích. Lần lượt các dòng họ Đậu, Lương, Hà nắm quyền cạnh tranh gay gắt với hoạn quan. Hoạn quan từ sau thời Tào Đằng trở thành một lực lượng quan trọng. Vua muốn dùng họ vì họ ngoan ngoãn biết lấy lòng, tạo ra các trò cho vua tiêu khiển. Một vài người có tài được trọng dụng. Lần lần họ trở thành các lực lượng quan trọng, khuynh loát triều chính. Nhiều quan lại muốn thăng tiến, tham gia phe đảng của hoạn quan hoặc ngoại thích. Đỉnh cao của đảng tranh là sự kiện đảng cố. Trần phồn và Đậu vũ mưu diệt hoạn quan nhưng bị phát hiện nên bị giết, hàng ngàn người bị tru diệt, bị cấm cố sau vụ án này.
Chính sự hủ bại của nhà Đông Hán dưới 2 thời Hoàn Đế - Linh đế và đảng tranh trở thành đặc trưng quan trọng nhất thời mạt kỳ nhà Đông Hán.
Loạn Khăn vàng
Dưới thời Hán Hoàn Đế và Hán Linh đế, chính sự nhà Hán trở nên vô cùng hủ bại. Sưu thuế cao gấp nhiều lần cộng thêm hạn hán, mất mùa làm nhân dân càng khổ. Tham nhũng khắp nơi, năm 178, Linh đế cho mua quan bán chức công khai. Cha Tào Tháo – Tào Tung – nhờ mua quan mà kiếm được chức Thái úy trong mấy tháng. CHính sự hủ bại cộng thêm mất mùa tạo ra một đặc điểm đặc biệt của giai đoạn này – lưu dân.
Lưu dân là những người đói khổ, mất nhà cửa phải chạy tha hương khỏi bản quán. Họ đi theo đoàn, rất đông thậm chí mang theo vũ khí. Do lưu dân khổng lồ nên nhà nước k kiểm soát được. Tình trạng đói khổ khiến cho dân chúng các vùng Thanh, Ký, Duyện, Dự rất dễ nỗi loạn. Thời nào cũng vậy, cỏ khô thì mau cháy chỉ cần có lửa thôi
Năm 184 Giáp Tý 3 anh em họ Trương (Giác, Lương, Bảo) sử dụng Đạo giáo thu thập mấy chục vạn giáo dân vào 36 phương. Rồi nổi lên khởi nghĩa. Cuộc khởi nghĩa này mau chóng bị dẹp bởi các tướng giỏi của nhà Hán như Hoàng Phủ Tung, Chu Tuấn, Lư Thực.
Đương thời ngoài loạn Khăn vàng còn có loạn Bạch Ba ở Tinh Châu, loạn Biên Chương – Hàn Toại - Mã Đằng ở Lương Châu. Ngay khi anh em Chương Giác bị tiêu diệt thì tàn dư Khăn Vàng vẫn còn có giặc Hắc Sơn, Thanh Châu, Chương Lỗ ở Hán Trung….
Cuộc nổi loạn khăn vàng mang tới 2 điều
Đây là tiền đề cho những người như Lưu Yên – Lưu Chương, Lưu Biểu, Đào Khiêm, Công Tôn Khang… có thể trở thành ông vua con ở khu vực mình quản hạt.
Bản đồ phân chia lãnh địa của các Lãnh chúa năm 196
Chú 1: Trong loạn khăn vàng nhiều người nổi lên sau này trở thành các Lãnh chúa được kể trong Tam Quốc Diễn Nghĩa. Đào Khiêm được phong làm Thứ sử Từ Châu tham gia đánh dẹp Khăn vàng. Vương Doãn làm thứ sử Dự châu. Lưu Yên (Cha Lưu Chương) cũng vào Ích Châu làm châu mục. Tôn Kiên cũng mộ được ngàn binh, cầm quân theo Chu Tuấn đánh Khăn vàng, rồi sang Lương châu đánh Biên chương, Hàn Toại.
Chú 2: Lưu Bị không tham gia dẹp loạn khăn vàng. Nên Lưu Bị không cứu Đổng Trác ở Hà Bắc. Người đứng ra vạch tội và khuyên Trương Ôn giết Đổng Trác là Tôn Kiên. Một phần vì việc này nên khi nắm triều đình, thiên đô về Trường An, Trác giết Trương Ôn
Tam quốc là một giai đoạn ngắn ngủi chỉ rơi vào khoảng 60 năm(220-280) – nhưng lại vô cùng nhiều biến động của Lịch sử Trung Quốc. Đây là cầu nối của giai đoạn Lưỡng Hán phồn thịnh tới giai đoạn Lưỡng Tấn Nam Bắc Triều nhiễu nhương loạn lạc. Việc nó nổi tiếng và nhiều người biết tới là do nó được viết thành cuốn dã sử chương hồi “Tam Quốc Diễn Nghĩa” của La Quán Trung – một trong tứ đại danh tác của văn học Trung Quốc. Do cuốn sách này quá nổi tiếng nên thậm chí người đọc – qua cuốn sách này – còn biết và thích lịch sử Trung Quốc nhiều hơn cả Lịch sử Việt Nam. Tuy nhiên do là truyện dã sử - ba thực bảy hư – nên có quá nhiều chi tiết hư cấu. Đồng thời do sử liệu về giai đoạn này – Tam Quốc Chí của Trần Thọ - tiếp thu văn phong ngắn gọn giản lược đương thời nên khá sơ sài, gây nhiều khó hiểu cho người đọc. Hôm nay tao mạn phép chém cùng anh em về giai đoạn này. Thằng nào biết về Tam Quốc cùng chém cho vui.
View attachment 271847
Bản đồ TQ thời Đông Hán
Bối cảnh lịch sử thời Đông Hán
Sự thành lập nhà Đông Hán
Trung Quốc có một lịch sử rất rất lâu đời, gần 4000 năm TCN đã thành phát sinh nền văn lúa nước ở Hoàng Hà. Cách nay gần 4000 năm đã có một triều đại lịch sử đầu tiên - được chứng minh bằng sử liệu và cổ vật được khai quật - thống nhất các bộ lạc miền Trung Hạ du Hoàng Hà – Nhà Thương. Nhà Tây Chu thay nhà Thương và Sau đó là giai đoạn Phân liệt của nhà Đông Chu
Trải qua giai đoạn Xuân Thu – Chiến Quốc, lịch sử TQ tiến từ giai đoạn phong kiến sang chế độ Quân chủ tập quyền. Đây là giai đoạn đầy biến động của Trung Quốc với vài đặc điểm thú vị:
- Dân số tăng nhanh – từ vài triệu người lên tới xấp xỉ 20 triệu người thời Chiến Quốc
- Kinh tế trở nên phồn thịnh – việc sử dụng các khí cụ bằng kim loại (Đồng, sắt) tạo ra sự tiến bộ vượt bậc về nông nghiệp. Nhiều vùng đất được khai phá
- Thương mại phát triển: Trên lưu vực Hoàng Hà – Vị Hà xuất hiện nhiều trung tâm thương mại lớn. Giao thương giữa các tiểu quốc phát triển nhanh chóng tạo ra các thành thị giàu có (Lâm Tri, Hàm Đan, Đại Lương, Lạc Dương, Hàm Dương)
- Các cuộc chiến tranh cũng trở nên khốc liệt hơn, cá lớn nuốt cá bé. Các nước nhỏ bị sáp nhập, từ hàng ngàn nước chư hầu thời Đông Chu, còn 400 nước thời Xuân Thu và cuối cùng chỉ còn 7 nước lớn thời Chiến Quốc (Tần, Tề, Sở, Triệu, Ngụy, Hàn, Yên)
Năm 221 TCN, Tần diệt Tề thống nhất Trung Quốc. Tần vương Doanh Chính tự xưng là Hoàng đế (Tần Thủy Hoàng) mong muốn giữ cơ nghiệp nghìn đời nhưng chỉ được 2 đời thì mất. Đó là do nhà Tần dùng chính sách bạo ngược – xây Trường Thành, đánh Bách Việt, dựng cung thất, lăng tậm mà trăm họ oán thán. Thủy Hoàng chết, Nhị Thế lên ngôi, miền Sơn Đông nổi dậy. Trần Thắng khởi đầu rồi con cháu của 7 nước chư hầu. Cuối cùng diệt được Tần.
Ngay sau đó là chiến tranh diệt lẫn nhau của chư hầu mà mạnh nhất là 2 nước Sở Hán. Lưu Bang 1 tên đình trưởng vô lại miền Hoài Tứ, nhờ sử dụng tài năng của những người như Hàn Tín, Trương Lương, Bành Việt, Anh Bố, Tiêu Hà, Trần Bình…mà đánh bại nước Sở lên ngôi Hoàng đế. Nhà Hán thành lập.
Sau một giai đoạn ổn định dài dưới thời các vua Văn đế - Cảnh Đế - Vũ đế - Chiêu đế - Tuyên Đế… đất nước thịnh vượng, giàu có. Dưới thời Hán Vũ đế, nhà Hán đánh bại Hung Nô đẩy họ về miền Bắc xa xôi hoang vu, lãnh thổ mở ra tới miền Tây vực (Trung Á ngày nay)
Nhưng sau đó, nhà Hán lại rơi vào giai đoạn suy thoái từ thời Nguyên Đế. Nạn ngoại thích cầm quyền dẫn tới cái họa Vương Mãng. Năm 8 SCN, Vương Mãng phế truất hoàng đế cuối cùng của nhà Tây Hán là nhũ tử anh, tự lập làm Hoàng đế nhà Tân. Vương Mãng có tham vọng thay đổi Trung Quốc nhưng chính sách sai lầm, cộng thêm thế lực của các thành phần trung thành với nhà Hán khiến nhà Tân sụp đổ. Lưu Tú – một địa chủ từ Nam Dương dòng dõi của Trường Sa vương Lưu Phát con thứ 6 của Cảnh đế - đánh bại thế lực Cánh thủy đế Lưu Huyền và quân Xích Mi – thành lập nên nhà đông hán.
Lưu Tú là một vị minh quân hiếm có. Nhà Đông Hán do Tú lập nên thực ra không được thừa hưởng gì của nhà Tây Hán, hoàn toàn do tay ông gây dựng nên nhờ đánh dẹp quần hùng mà thành. Ông ưu đãi công thần, không sát hại người cũ, thu phục kẻ thù, phát triển sản xuất, kinh tế, không động binh đao, lại rút quân khỏi Tây Vực, đóng cửa Tây quan. Tạo ra một giai đoạn thịnh vượng đầu thời Đông Hán dưới thời Lưu Tú và con cháu - Minh đế, Chương Đế.
Sự hình thành chế độ Sĩ tộc và Đại địa chủ Quan liêu
Dưới thời nhà Đông Hán, cả nước được chia lại thành 12 châu, và 1 bộ tư lệ Hiệu úy
- Ích Châu (Tứ xuyên, Trùng khánh và 1 phần Vân Nam ngày nay)
- Kinh Châu (Hồ Bắc, Hồ Nam, nam Hà Nam)
- Dương Châu (Chiết Giang, Giang Tây, Nam An Huy, Nam Giang Tô, Phúc Kiến)
- Duyện Châu (Tây bộ Sơn Đông, đông bộ Hà Nam)
- Dự Châu (nam bộ Hà Nam)
- Từ Châu (Nam bộ Sơn đông, bắc bộ Giang Tô)
- Thanh Châu (Bắc và Đông bộ Sơn Đông)
- Ký châu (Nam bộ Hà Bắc)
- U châu (bắc bộ Hà bắc)
- Tinh châu (bắc và trung bộ Sơn Tây, miền Thiểm bắc)
- Lương châu (Cam túc, tây bộ Thiểm tây)
- Giao Châu (lưỡng quảng và bắc bộ Việt Nam)
- Tư lệ hiệu úy (Quan trung, Tây bộ Hà Nam, nam bộ Sơn Tây)
Bản đồ nhà Đông Hán
Một trong những đặc điểm của giai đoạn Đông Hán là sự hình thành tầng lớp Sĩ tộc. Lưu Tú trở thành hoàng đế, ngoài tài năng còn dựa vào lực lượng của cha anh – tập đoàn quân phiệt Nam Dương – cũng như các tướng lĩnh dưới quyền – tiêu biểu là Vân đài nhị thập bát tướng. Sau khi lên ngôi hoàng đế, Tú rất hào phóng phân phong cho các công thần – hơn 400 người được phong hầu. Họ sở hữu những khu vực đất đai rộng lớn, được hưởng nhiều quyền lợi và được thế tập. Nên sự giàu có trải nhiều đời, tầng lớp này về sau được gọi chung là sĩ tộc để phân biệt với tầng lớp thứ dân hay bình dân
Đời Đông Hán phổ biến việc trọng dụng con cháu Sĩ tộc ra làm quan. Họ làm trọng thần trong triều, lại sở hữu những khu vực giàu có nên gia thế hiển hách. Như họ Viên ở Nhữ Nam – 4 đời làm Tam Công (Tứ thế Tam Công) tổ tiên của Viên thiệu, viên thuật, Viên Di. Họ Tào của Tào Đằng (ông nội Tào Tháo) là hoạn quan nhưng cũng là đại quan trải 3 triều, họ Vương ở Thái Nguyên (tổ tiên của Vương Doãn), họ Vương ở Lang Nha, họ Tạ ở Trần Quận, họ Công Tôn ở Liêu Đông (tổ tiên Công Tôn độ, công tôn khang..).
Đảng tranh – Ngoại thích và Hoạn Quan
Một đặc điểm khác của cuối thời đông hán là việc Ngoại thích hoạn quan tranh đoạt quyền lợi. Thời chương đế bắt đầu sử dụng ngoại thích và sau đó là hoàn quan. Các vua nhà Hán thời điểm này đều rất ít tuổi hoặc chỉ lo ăn chơi hưởng lạc. Quyền lực rơi vào đại thần bên họ mẹ hoặc hoạn quan.
Vua – hoặc dựa vào ngoại thích để diệt hoạn quan hoặc dùng hoạn quan để diệt ngoại thích. Lần lượt các dòng họ Đậu, Lương, Hà nắm quyền cạnh tranh gay gắt với hoạn quan. Hoạn quan từ sau thời Tào Đằng trở thành một lực lượng quan trọng. Vua muốn dùng họ vì họ ngoan ngoãn biết lấy lòng, tạo ra các trò cho vua tiêu khiển. Một vài người có tài được trọng dụng. Lần lần họ trở thành các lực lượng quan trọng, khuynh loát triều chính. Nhiều quan lại muốn thăng tiến, tham gia phe đảng của hoạn quan hoặc ngoại thích. Đỉnh cao của đảng tranh là sự kiện đảng cố. Trần phồn và Đậu vũ mưu diệt hoạn quan nhưng bị phát hiện nên bị giết, hàng ngàn người bị tru diệt, bị cấm cố sau vụ án này.
Chính sự hủ bại của nhà Đông Hán dưới 2 thời Hoàn Đế - Linh đế và đảng tranh trở thành đặc trưng quan trọng nhất thời mạt kỳ nhà Đông Hán.
Loạn Khăn vàng
Dưới thời Hán Hoàn Đế và Hán Linh đế, chính sự nhà Hán trở nên vô cùng hủ bại. Sưu thuế cao gấp nhiều lần cộng thêm hạn hán, mất mùa làm nhân dân càng khổ. Tham nhũng khắp nơi, năm 178, Linh đế cho mua quan bán chức công khai. Cha Tào Tháo – Tào Tung – nhờ mua quan mà kiếm được chức Thái úy trong mấy tháng. CHính sự hủ bại cộng thêm mất mùa tạo ra một đặc điểm đặc biệt của giai đoạn này – lưu dân.
Lưu dân là những người đói khổ, mất nhà cửa phải chạy tha hương khỏi bản quán. Họ đi theo đoàn, rất đông thậm chí mang theo vũ khí. Do lưu dân khổng lồ nên nhà nước k kiểm soát được. Tình trạng đói khổ khiến cho dân chúng các vùng Thanh, Ký, Duyện, Dự rất dễ nỗi loạn. Thời nào cũng vậy, cỏ khô thì mau cháy chỉ cần có lửa thôi
Năm 184 Giáp Tý 3 anh em họ Trương (Giác, Lương, Bảo) sử dụng Đạo giáo thu thập mấy chục vạn giáo dân vào 36 phương. Rồi nổi lên khởi nghĩa. Cuộc khởi nghĩa này mau chóng bị dẹp bởi các tướng giỏi của nhà Hán như Hoàng Phủ Tung, Chu Tuấn, Lư Thực.
Đương thời ngoài loạn Khăn vàng còn có loạn Bạch Ba ở Tinh Châu, loạn Biên Chương – Hàn Toại - Mã Đằng ở Lương Châu. Ngay khi anh em Chương Giác bị tiêu diệt thì tàn dư Khăn Vàng vẫn còn có giặc Hắc Sơn, Thanh Châu, Chương Lỗ ở Hán Trung….
Cuộc nổi loạn khăn vàng mang tới 2 điều
- Sự suy sụp nhanh như thác đổ của nhà Đông Hán – nhà Hán k còn cơ sở để tiếp tục thống trị quốc gia
- Sự phát triển mau lẹ như đốm lửa lan cánh đồng của các thế lực cát cứ địa phương.
Đây là tiền đề cho những người như Lưu Yên – Lưu Chương, Lưu Biểu, Đào Khiêm, Công Tôn Khang… có thể trở thành ông vua con ở khu vực mình quản hạt.
Bản đồ phân chia lãnh địa của các Lãnh chúa năm 196
Chú 1: Trong loạn khăn vàng nhiều người nổi lên sau này trở thành các Lãnh chúa được kể trong Tam Quốc Diễn Nghĩa. Đào Khiêm được phong làm Thứ sử Từ Châu tham gia đánh dẹp Khăn vàng. Vương Doãn làm thứ sử Dự châu. Lưu Yên (Cha Lưu Chương) cũng vào Ích Châu làm châu mục. Tôn Kiên cũng mộ được ngàn binh, cầm quân theo Chu Tuấn đánh Khăn vàng, rồi sang Lương châu đánh Biên chương, Hàn Toại.
Chú 2: Lưu Bị không tham gia dẹp loạn khăn vàng. Nên Lưu Bị không cứu Đổng Trác ở Hà Bắc. Người đứng ra vạch tội và khuyên Trương Ôn giết Đổng Trác là Tôn Kiên. Một phần vì việc này nên khi nắm triều đình, thiên đô về Trường An, Trác giết Trương Ôn
.png "Sex :vozvn (20):"){kind=icon}
