Rido511
Cái lồn nhăn nheo
AFGHANISTAN
1. Ông Tổng thống Mỹ nào cũng muốn rút quân khỏi Afghanistan, vấn đề là giải pháp nào giữ thể diện nhất. Thế nên, anh trước đùn đẩy cho anh sau. Anh nào cũng sẽ nói: Nếu tôi còn ở Nhà Trắng, vấn đề sẽ khác. Well.
2. Sự hiện diện của Mỹ ở Afghanistan là điển hình của chủ nghĩa đế quốc hậu hiện đại. Mô hình cổ điển chứng kiến vai trò toàn diện của Mỹ trong kiểm soát quân sự, chính trị và kinh tế như Philippines, Nam Hàn 1950-1960, và miền Nam Việt Nam. Về giai đoạn chuyển đổi từ chủ nghĩa đế quốc cổ điển sang chủ nghĩa đế quốc hậu hiện đại của Hoa Kỳ thì mình đã review cuốn "The Jakarta Method": https://******/2P7EUDl .
Chủ nghĩa đế quốc hậu hiện đại của Hoa Kỳ hoạt động với một nền tảng tương đối phức tạp, với sự tham gia của nhiều yếu tố kinh tế - chính trị đa phương:
- Toàn cầu: Liên Hợp Quốc, IMF, WB
- Vùng: NATO và mạng lưới đồng minh
- Địa phương: NGO, tập đoàn tư bản, mạng lưới truyền thông và hợp tác quốc tế.
Từ East Timor, Sierra Leone đến Kosovo, Bosnia chứng tỏ sự thành công về chính sách hậu hiện đại của Mỹ. Tuy nhiên, Afghanistan thì không. Một số lí do sẽ được đề cập bên dưới.
3. Nếu chỉ nhìn vấn đề Afghanistan dưới giác độ tương tác giữa các quyền lực lớn (Mỹ, Nga, Trung), sẽ không thấy được các nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ chính quyền "bù nhìn" Afghanistan và sự rút quân của Mỹ. Xoáy vào cạnh tranh quyền lực lớn thường bỏ qua vận động chính trị ở cấp vùng và địa phương.
4. Afghanistan là một trong những nhà nước yếu kém, tham nhũng nhất thế giới (Fragile States Index 2021, Corruption Perceptions Index 2020). Dễ thấy, ở Afghanistan, Mỹ chống khủng bố, chứ không chống tham nhũng; duy trì sự hiện diện vũ trang, nhưng thiếu cơ chế xây dựng nhà nước. Hệ quả là:
- Nước Mỹ càng ném tiền vào Afghanistan càng không giải quyết được vấn đề. Hưởng lợi nhất? Giới cầm quyền người Afghan, và các nhà thầu của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.
- Gia tăng sự ủng hộ, cảm tình trong dân chúng đối với lực lượng Taliban
5. Cuộc chiến là quyết định của người Mỹ, nhưng tổn thất nặng nề nhất thuộc về người Afghanistan. Trong tổng số gần 170,000 người chết trong gần 20 năm chiến tranh:
- Lực lượng Taliban: 51,100 người;
- Thường dân Afghanistan: 47,200 người. Cảnh sát và quân đội Afghanistan: 69,000 người. Nghĩa là gần 70% tổn thất nhân mạng thuộc về người Afghan.
- Trong khi đó, Mỹ và đồng minh: chỉ khoảng 7,200 người.
* Dữ liệu: (Watson Institute / Brown University, 2021)
6. Sức mạnh ý thức hệ, và mô hình tổ chức của Taliban
- Tại mức độ tổ chức: Trong gần 20 năm, Taliban đã tái thiết mô hình tổ chức theo hướng chuyên nghiệp hơn, tích lũy phẩm chất chính trị cần thiết để điều hành nhà nước thay vì hình ảnh khủng bố, thuốc phiện trong quá khứ (Johnson & DuPee, 2012).
- Tại mức độ địa phương: Trong nhiều năm, Taliban đã thu hút sự ủng hộ của dân chúng, cảm tình viên: những người chống chính phủ, chống tư tưởng đế quốc Mỹ, những người nghĩ rằng cuộc chiến của Mỹ Afghanistan không phục vụ lợi ích người Afghan, mà ngược lại, gây nhiều tổn thất hơn.
- Tại mức độ vùng, quốc tế: Về mặt ngoại giao, ngoài Nga và Trung Quốc, Taliban xây dựng quan hệ phi chính thức với Saudi, Pakistan, Iran và Qatar. Taliban là mục tiêu để các nước này cạnh tranh ảnh hưởng vùng; bất chấp Hoa Kỳ có phản đối hay không.
7. Bản chất gánh nặng tài chính về chiến phí ở Afghanistan khác. Trong lịch sử, gần như cứ có chiến tranh, nước Mỹ sẽ tăng thuế. Điển hình:
- Harry Truman & Chiến tranh Hàn Quốc: Revenue Act 1950, Excess Profits Tax Act 1950, Revenue Act 1951. Thâm hụt ngân sách bình quân 1950-1953: -0.3% GDP.
- Lyndon Johnson & Chiến tranh Việt Nam: Revenue and Expenditure Control Act 1968. Thâm hụt ngân sách bình quân 1965-1975: -1.15% GDP. Nợ công bình quân: 35.1% GDP
Tuy nhiên, khi đánh Iraq & Afghanistan vào 2001, anh Bush con có một hành động chưa có tiền lệ trong lịch sử Hoa Kỳ hiện đại: Giảm thuế (Economic Growth and Tax Relief Reconciliation Act 2001, Jobs and Growth Tax Relief Reconciliation Act 2003). Sau đó, chúng ta có khủng hoảng tài chính 2007-2009, đại dịch Covid-19 2020-2021.
- Thâm hụt ngân sách bình quân 2001-2021: -4.3% GDP. Nợ công bình quân: 84.5% GDP
Tóm lại: Nước Mỹ quẹt thẻ tín dụng để đi bắn nhau với Taliban.
8. Nước Mỹ gánh team, đồng đội toàn "hổ giấy."
- 2017, anh Trump nhảy đựng lên với NATO: "Pay your fair share" (Al Jazeera, 2017)
- 2021, anh Biden mới hôm nào còn tuyên bố: "I just want all of Europe to know that the United States is there. The United States is there." Hôm sau, anh rút quân lúc giới lãnh đạo EU vẫn còn đang ngái ngủ. Trong chính trị, độ "điếm thúi" tỷ lệ thuận với tuổi già.
- Đội hình "hổ giấy" thì cụ Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ đã chứng minh rồi: https://******/37MzgfO, và https://******/3smd0CX
Đồng đội không có nhuệ khí, không muốn chiến đấu thì thắng nổi không?
9. Sau gần 20 năm, sự chia rẽ chính trị nội bộ Hoa Kỳ, và thái độ của công chúng Mỹ với chiến tranh Iraq & Afghanistan đã thay đổi:
- Kết quả survey cho thấy 58% cựu chiến binh, 59% công chúng nhận định rằng chiến tranh Afghanistan không còn đáng để chiến đấu (Igielnik & Parker, 2019)
- 49% công chúng cho rằng cuộc chiến ở Afghanistan đã thất bại. Đối với những người Cộng hòa, 66% cho rằng nước Mỹ đã quyết định đúng khi can thiệp vũ trang ở Afghanistan, giảm so với 88% đồng thuận vào năm 2006 (J. Baxter Oliphant, 2018)
10. Trung Quốc
- 2002, tranh thủ sự ủng hộ của Trung Quốc ở Trung Đông, anh Bush con đưa East Turkestan Islamic Movement (ETIM), một nhóm vũ trang Hồi giáo hoạt động ở Tân Cương, vào danh sách khủng bố.
- 2010, Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ nói giá trị khoáng sản của Afghanistan ít nhất 1,000 tỷ USD (Alexander, 2010). Trước đó 3 năm, 2007, chính phủ Afghanistan đã cho Tập đoàn Khoáng sản - Luyện kim Trung Quốc (MCC) thuê 30 năm giá trị tương đương 3 tỷ USD.
- 2020, giữa cao điểm mâu thuẫn Trung - Mỹ, anh Trump đưa ETIM ra khỏi danh sách khủng bố.
- 2021, Vương Nghị mời đại diện Taliban đến Thiên Tân, ngỏ lời về phương án đưa Afghanistan trở thành một mắt xích trong Sáng kiến Vành đai và Con đường, và hành lang kinh tế Trung Quốc - Pakistan (CPEC). Điều kiện? Taliban cắt đứt quan hệ với East Turkestan Islamic Movement (ETIM) (Wong, 2021) Nghĩa là, nếu Taliban chấp nhận, tương lai của Afghanistan sẽ có đường sắt, đường cao tốc.
Chính sách Trung Quốc đối với Afghanistan không khác gì đối với các nước khác trong hệ thống Sáng kiến Vành đai và Con đường. Nếu Mỹ kéo theo súng đạn và bất ổn an ninh - chính trị, Trung Quốc đưa ra cơ hội kinh tế, hạ tầng. Nếu Mỹ và các nước giàu thu gom tích trữ vaccine Covid-19, Trung Quốc xuất khẩu và chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine.
11. 20 năm trước, có rất ít sự lựa chọn trong phương thức can thiệp giải quyết vấn đề nội bộ của một quốc gia. Tuy nhiên, chủ nghĩa bành trướng ý thức hệ của Trung Quốc nay đã trở thành đối trọng với chủ nghĩa đế quốc hậu hiện đại của Hoa Kỳ.
Khi trả lời phỏng vấn đài CBS hồi tháng 2/2020, khi được hỏi: "Ông có chịu trách nhiệm nếu Taliban cuối cùng trở lại kiểm soát và phụ nữ Afghan bị mất quyền lợi?" Joe Biden trả lời: "Tôi có chịu trách nhiệm không ấy à? ZERO trách nhiệm. Trách nhiệm của tôi, nếu là Tổng thống, là bảo vệ lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ và không đặt người Mỹ vào tình thế nguy hiểm khi cố gắng giải quyết mọi vấn đề trên thế giới bằng vũ lực."
"Ảo tưởng" của chủ nghĩa tinh hoa Hoa Kỳ nghĩ rằng ưu tiên số 1 của người Afghan đó là cần được giải phóng khỏi luật Sharia, cần tiếp thu tư tưởng dân chủ tự do, bình đẳng giới dưới một mô hình thể chế chính trị kiểu phương Tây. Do đó, càng kéo dài cuộc chiến Afghanistan, các đời tổng thống đùn đẩy trách nhiệm cho nhau sẽ chỉ là một sự tự chối bỏ thực tế rằng Chính sách hậu hiện đại của Hoa Kỳ cần một sự cải tổ về nền tảng.
==================
References:
Photo: © Chappatte in NZZ am Sonntag, Zürich
CBS Face the Nation - Joe Biden talks Afghanistan, future of troop presence overseas -
Al Jazeera. (2017, May 25). _Trump berates NATO allies: Pay your fair share_. Www.aljazeera.com. Trump berates NATO allies: Pay your fair share
Alexander, D. (2010, June 14). Afghan mineral wealth could top $1 trillion: Pentagon. _Reuters_. Afghan mineral wealth could top $1 trillion: Pentagon
_Corruption Perceptions Index 2020 for Afghanistan_. (n.d.). Transparency.org. Corruption Perceptions Index 2020 for Afghanistan
Deutsche Welle. (2021). _Biden: NATO faces “new challenges” with Russia, China | DW | 14.06.2021_. DW.COM. Biden: NATO faces 'new challenges' with Russia, China | DW | 14.06.2021
_Federal Debt: Total Public Debt as Percent of Gross Domestic Product_. (2019). Stlouisfed.org. Federal Debt: Total Public Debt as Percent of Gross Domestic Product
Federal Reserve Bank of St. Louis, & U.S. Office of Management and Budget. (1929, January 1). _Federal Surplus or Deficit [-] as Percent of Gross Domestic Product_. FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis. Federal Surplus or Deficit [-] as Percent of Gross Domestic Product
_Fragile States Index 2021 – Annual Report | Fragile States Index_. (n.d.). Fragilestatesindex.org. Retrieved August 16, 2021, from Fragile States Index 2021 – Annual Report | Fragile States Index
Igielnik, R., & Parker, K. (2019, July 10). _Majorities of U.S. veterans, public say the wars in Iraq and Afghanistan were not worth fighting_. Pew Research Center; Pew Research Center. Majorities of U.S. veterans, public say the wars in Iraq and Afghanistan were not worth fighting
J. Baxter Oliphant. (2018, October 5). _After 17 years of war in Afghanistan, more say U.S. has failed than succeeded in achieving its goals_. Pew Research Center; Pew Research Center. More say US has failed than succeeded in Afghanistan War
Johnson, T. H., & DuPee, M. C. (2012). Analysing the new Taliban Code of Conduct (Layeha): an assessment of changing perspectives and strategies of the Afghan Taliban. _Central Asian Survey_, _31_(1), 77–91. https://doi.org/10.1080/02634937.2012.647844
Watson Institute / Brown University. (2021, April). _Human and Budgetary Costs to Date of the U.S. War in Afghanistan, 2001-2021 | Figures | Costs of War_. The Costs of War. Human and Budgetary Costs to Date of the U.S. War in Afghanistan, 2001-2021 | Figures | Costs of War
Wong, C. (2021, July 28). _China to support Taliban in Afghanistan, but demands end to ETIM ties_. South China Morning Post. China to support Taliban in Afghanistan, but demands end to ETIM ties
1. Ông Tổng thống Mỹ nào cũng muốn rút quân khỏi Afghanistan, vấn đề là giải pháp nào giữ thể diện nhất. Thế nên, anh trước đùn đẩy cho anh sau. Anh nào cũng sẽ nói: Nếu tôi còn ở Nhà Trắng, vấn đề sẽ khác. Well.
2. Sự hiện diện của Mỹ ở Afghanistan là điển hình của chủ nghĩa đế quốc hậu hiện đại. Mô hình cổ điển chứng kiến vai trò toàn diện của Mỹ trong kiểm soát quân sự, chính trị và kinh tế như Philippines, Nam Hàn 1950-1960, và miền Nam Việt Nam. Về giai đoạn chuyển đổi từ chủ nghĩa đế quốc cổ điển sang chủ nghĩa đế quốc hậu hiện đại của Hoa Kỳ thì mình đã review cuốn "The Jakarta Method": https://******/2P7EUDl .
Chủ nghĩa đế quốc hậu hiện đại của Hoa Kỳ hoạt động với một nền tảng tương đối phức tạp, với sự tham gia của nhiều yếu tố kinh tế - chính trị đa phương:
- Toàn cầu: Liên Hợp Quốc, IMF, WB
- Vùng: NATO và mạng lưới đồng minh
- Địa phương: NGO, tập đoàn tư bản, mạng lưới truyền thông và hợp tác quốc tế.
Từ East Timor, Sierra Leone đến Kosovo, Bosnia chứng tỏ sự thành công về chính sách hậu hiện đại của Mỹ. Tuy nhiên, Afghanistan thì không. Một số lí do sẽ được đề cập bên dưới.
3. Nếu chỉ nhìn vấn đề Afghanistan dưới giác độ tương tác giữa các quyền lực lớn (Mỹ, Nga, Trung), sẽ không thấy được các nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ chính quyền "bù nhìn" Afghanistan và sự rút quân của Mỹ. Xoáy vào cạnh tranh quyền lực lớn thường bỏ qua vận động chính trị ở cấp vùng và địa phương.
4. Afghanistan là một trong những nhà nước yếu kém, tham nhũng nhất thế giới (Fragile States Index 2021, Corruption Perceptions Index 2020). Dễ thấy, ở Afghanistan, Mỹ chống khủng bố, chứ không chống tham nhũng; duy trì sự hiện diện vũ trang, nhưng thiếu cơ chế xây dựng nhà nước. Hệ quả là:
- Nước Mỹ càng ném tiền vào Afghanistan càng không giải quyết được vấn đề. Hưởng lợi nhất? Giới cầm quyền người Afghan, và các nhà thầu của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.
- Gia tăng sự ủng hộ, cảm tình trong dân chúng đối với lực lượng Taliban
5. Cuộc chiến là quyết định của người Mỹ, nhưng tổn thất nặng nề nhất thuộc về người Afghanistan. Trong tổng số gần 170,000 người chết trong gần 20 năm chiến tranh:
- Lực lượng Taliban: 51,100 người;
- Thường dân Afghanistan: 47,200 người. Cảnh sát và quân đội Afghanistan: 69,000 người. Nghĩa là gần 70% tổn thất nhân mạng thuộc về người Afghan.
- Trong khi đó, Mỹ và đồng minh: chỉ khoảng 7,200 người.
* Dữ liệu: (Watson Institute / Brown University, 2021)
6. Sức mạnh ý thức hệ, và mô hình tổ chức của Taliban
- Tại mức độ tổ chức: Trong gần 20 năm, Taliban đã tái thiết mô hình tổ chức theo hướng chuyên nghiệp hơn, tích lũy phẩm chất chính trị cần thiết để điều hành nhà nước thay vì hình ảnh khủng bố, thuốc phiện trong quá khứ (Johnson & DuPee, 2012).
- Tại mức độ địa phương: Trong nhiều năm, Taliban đã thu hút sự ủng hộ của dân chúng, cảm tình viên: những người chống chính phủ, chống tư tưởng đế quốc Mỹ, những người nghĩ rằng cuộc chiến của Mỹ Afghanistan không phục vụ lợi ích người Afghan, mà ngược lại, gây nhiều tổn thất hơn.
- Tại mức độ vùng, quốc tế: Về mặt ngoại giao, ngoài Nga và Trung Quốc, Taliban xây dựng quan hệ phi chính thức với Saudi, Pakistan, Iran và Qatar. Taliban là mục tiêu để các nước này cạnh tranh ảnh hưởng vùng; bất chấp Hoa Kỳ có phản đối hay không.
7. Bản chất gánh nặng tài chính về chiến phí ở Afghanistan khác. Trong lịch sử, gần như cứ có chiến tranh, nước Mỹ sẽ tăng thuế. Điển hình:
- Harry Truman & Chiến tranh Hàn Quốc: Revenue Act 1950, Excess Profits Tax Act 1950, Revenue Act 1951. Thâm hụt ngân sách bình quân 1950-1953: -0.3% GDP.
- Lyndon Johnson & Chiến tranh Việt Nam: Revenue and Expenditure Control Act 1968. Thâm hụt ngân sách bình quân 1965-1975: -1.15% GDP. Nợ công bình quân: 35.1% GDP
Tuy nhiên, khi đánh Iraq & Afghanistan vào 2001, anh Bush con có một hành động chưa có tiền lệ trong lịch sử Hoa Kỳ hiện đại: Giảm thuế (Economic Growth and Tax Relief Reconciliation Act 2001, Jobs and Growth Tax Relief Reconciliation Act 2003). Sau đó, chúng ta có khủng hoảng tài chính 2007-2009, đại dịch Covid-19 2020-2021.
- Thâm hụt ngân sách bình quân 2001-2021: -4.3% GDP. Nợ công bình quân: 84.5% GDP
Tóm lại: Nước Mỹ quẹt thẻ tín dụng để đi bắn nhau với Taliban.
8. Nước Mỹ gánh team, đồng đội toàn "hổ giấy."
- 2017, anh Trump nhảy đựng lên với NATO: "Pay your fair share" (Al Jazeera, 2017)
- 2021, anh Biden mới hôm nào còn tuyên bố: "I just want all of Europe to know that the United States is there. The United States is there." Hôm sau, anh rút quân lúc giới lãnh đạo EU vẫn còn đang ngái ngủ. Trong chính trị, độ "điếm thúi" tỷ lệ thuận với tuổi già.
- Đội hình "hổ giấy" thì cụ Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ đã chứng minh rồi: https://******/37MzgfO, và https://******/3smd0CX
Đồng đội không có nhuệ khí, không muốn chiến đấu thì thắng nổi không?
9. Sau gần 20 năm, sự chia rẽ chính trị nội bộ Hoa Kỳ, và thái độ của công chúng Mỹ với chiến tranh Iraq & Afghanistan đã thay đổi:
- Kết quả survey cho thấy 58% cựu chiến binh, 59% công chúng nhận định rằng chiến tranh Afghanistan không còn đáng để chiến đấu (Igielnik & Parker, 2019)
- 49% công chúng cho rằng cuộc chiến ở Afghanistan đã thất bại. Đối với những người Cộng hòa, 66% cho rằng nước Mỹ đã quyết định đúng khi can thiệp vũ trang ở Afghanistan, giảm so với 88% đồng thuận vào năm 2006 (J. Baxter Oliphant, 2018)
10. Trung Quốc
- 2002, tranh thủ sự ủng hộ của Trung Quốc ở Trung Đông, anh Bush con đưa East Turkestan Islamic Movement (ETIM), một nhóm vũ trang Hồi giáo hoạt động ở Tân Cương, vào danh sách khủng bố.
- 2010, Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ nói giá trị khoáng sản của Afghanistan ít nhất 1,000 tỷ USD (Alexander, 2010). Trước đó 3 năm, 2007, chính phủ Afghanistan đã cho Tập đoàn Khoáng sản - Luyện kim Trung Quốc (MCC) thuê 30 năm giá trị tương đương 3 tỷ USD.
- 2020, giữa cao điểm mâu thuẫn Trung - Mỹ, anh Trump đưa ETIM ra khỏi danh sách khủng bố.
- 2021, Vương Nghị mời đại diện Taliban đến Thiên Tân, ngỏ lời về phương án đưa Afghanistan trở thành một mắt xích trong Sáng kiến Vành đai và Con đường, và hành lang kinh tế Trung Quốc - Pakistan (CPEC). Điều kiện? Taliban cắt đứt quan hệ với East Turkestan Islamic Movement (ETIM) (Wong, 2021) Nghĩa là, nếu Taliban chấp nhận, tương lai của Afghanistan sẽ có đường sắt, đường cao tốc.
Chính sách Trung Quốc đối với Afghanistan không khác gì đối với các nước khác trong hệ thống Sáng kiến Vành đai và Con đường. Nếu Mỹ kéo theo súng đạn và bất ổn an ninh - chính trị, Trung Quốc đưa ra cơ hội kinh tế, hạ tầng. Nếu Mỹ và các nước giàu thu gom tích trữ vaccine Covid-19, Trung Quốc xuất khẩu và chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine.
11. 20 năm trước, có rất ít sự lựa chọn trong phương thức can thiệp giải quyết vấn đề nội bộ của một quốc gia. Tuy nhiên, chủ nghĩa bành trướng ý thức hệ của Trung Quốc nay đã trở thành đối trọng với chủ nghĩa đế quốc hậu hiện đại của Hoa Kỳ.
Khi trả lời phỏng vấn đài CBS hồi tháng 2/2020, khi được hỏi: "Ông có chịu trách nhiệm nếu Taliban cuối cùng trở lại kiểm soát và phụ nữ Afghan bị mất quyền lợi?" Joe Biden trả lời: "Tôi có chịu trách nhiệm không ấy à? ZERO trách nhiệm. Trách nhiệm của tôi, nếu là Tổng thống, là bảo vệ lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ và không đặt người Mỹ vào tình thế nguy hiểm khi cố gắng giải quyết mọi vấn đề trên thế giới bằng vũ lực."
"Ảo tưởng" của chủ nghĩa tinh hoa Hoa Kỳ nghĩ rằng ưu tiên số 1 của người Afghan đó là cần được giải phóng khỏi luật Sharia, cần tiếp thu tư tưởng dân chủ tự do, bình đẳng giới dưới một mô hình thể chế chính trị kiểu phương Tây. Do đó, càng kéo dài cuộc chiến Afghanistan, các đời tổng thống đùn đẩy trách nhiệm cho nhau sẽ chỉ là một sự tự chối bỏ thực tế rằng Chính sách hậu hiện đại của Hoa Kỳ cần một sự cải tổ về nền tảng.
==================
References:
Photo: © Chappatte in NZZ am Sonntag, Zürich
CBS Face the Nation - Joe Biden talks Afghanistan, future of troop presence overseas -
Al Jazeera. (2017, May 25). _Trump berates NATO allies: Pay your fair share_. Www.aljazeera.com. Trump berates NATO allies: Pay your fair share
Alexander, D. (2010, June 14). Afghan mineral wealth could top $1 trillion: Pentagon. _Reuters_. Afghan mineral wealth could top $1 trillion: Pentagon
_Corruption Perceptions Index 2020 for Afghanistan_. (n.d.). Transparency.org. Corruption Perceptions Index 2020 for Afghanistan
Deutsche Welle. (2021). _Biden: NATO faces “new challenges” with Russia, China | DW | 14.06.2021_. DW.COM. Biden: NATO faces 'new challenges' with Russia, China | DW | 14.06.2021
_Federal Debt: Total Public Debt as Percent of Gross Domestic Product_. (2019). Stlouisfed.org. Federal Debt: Total Public Debt as Percent of Gross Domestic Product
Federal Reserve Bank of St. Louis, & U.S. Office of Management and Budget. (1929, January 1). _Federal Surplus or Deficit [-] as Percent of Gross Domestic Product_. FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis. Federal Surplus or Deficit [-] as Percent of Gross Domestic Product
_Fragile States Index 2021 – Annual Report | Fragile States Index_. (n.d.). Fragilestatesindex.org. Retrieved August 16, 2021, from Fragile States Index 2021 – Annual Report | Fragile States Index
Igielnik, R., & Parker, K. (2019, July 10). _Majorities of U.S. veterans, public say the wars in Iraq and Afghanistan were not worth fighting_. Pew Research Center; Pew Research Center. Majorities of U.S. veterans, public say the wars in Iraq and Afghanistan were not worth fighting
J. Baxter Oliphant. (2018, October 5). _After 17 years of war in Afghanistan, more say U.S. has failed than succeeded in achieving its goals_. Pew Research Center; Pew Research Center. More say US has failed than succeeded in Afghanistan War
Johnson, T. H., & DuPee, M. C. (2012). Analysing the new Taliban Code of Conduct (Layeha): an assessment of changing perspectives and strategies of the Afghan Taliban. _Central Asian Survey_, _31_(1), 77–91. https://doi.org/10.1080/02634937.2012.647844
Watson Institute / Brown University. (2021, April). _Human and Budgetary Costs to Date of the U.S. War in Afghanistan, 2001-2021 | Figures | Costs of War_. The Costs of War. Human and Budgetary Costs to Date of the U.S. War in Afghanistan, 2001-2021 | Figures | Costs of War
Wong, C. (2021, July 28). _China to support Taliban in Afghanistan, but demands end to ETIM ties_. South China Morning Post. China to support Taliban in Afghanistan, but demands end to ETIM ties
